آذربایجانشرقی."سردرود"سردری پایین تر از .سرپل نرسیده به کوچه مسجد
تلفاکس:34209626-041 موبایل و تلگرام :09361181893
جمیل :AREFGABEL2@GMAIL.COM
ایمیل: AREFGABELl@YAHOO.COM
برای رسیدن به رقم دقیق شهدای قیام امام حسین(ع) باید چند
نکته را در نظر گرفت؛ زیرا این ارقام در کتاب های تاریخی و
مقاتل با یکدیگر متفاوت است. نخستین بار عدد ۷۲ تن شهید
را ابومخنف لوط بن یحیی ازدی به کار برده که همو نخستین
مقتل را هم نگاشته است. وی در بخشی [...]
برای رسیدن به رقم دقیق شهدای قیام امام حسین(ع) باید چند
نکته را در نظر گرفت؛ زیرا این ارقام در کتاب های تاریخی و
مقاتل با یکدیگر متفاوت است. نخستین بار عدد ۷۲ تن شهید
را ابومخنف لوط بن یحیی ازدی به کار برده که همو نخستین
مقتل را هم نگاشته است. وی در بخشی از روایت شماره ۶۶
می نویسد؛ حسین یاران خود را آماده کرده و نماز صبح را با
آنان برگزار کرد؛ ۳۲ سوار و ۴۰ پیاده همراه او بود. او زهیر
بن القین را فرمانده جناح راست و حبیب بن مظاهر را فرمانده
جناح چپ یاران خود قرار داد و پرچم را به دست عباس بن
علی داد. با جمع ۳۲ سوار و ۴۰ پیاده به رقم ۷۲ نفر می
رسیم.۱ ابومخنف بعداً در روایت ۱۱۲ چنین می نویسد؛ وقتی
حسین بن علی(ع) کشته شد، سرهای کسانی از اهل بیت،
شیعیان و یارانش را که همراه او کشته شدند به نزد عبیدالله
بن زیاد بردند. قبیله کنده به سرپرستی قیس بن اشعث ۱۳
سر، قبیله هوازن به سرپرستی شمر بن ذی الجوشن ۲۰ سر،
قبیله تمیم با ۱۷ سر، قبیله بنی اسد با شش سر، قبیله مذحج
با هفت سر و سایر افراد سپاه با هفت سر که جمعاً ۷۰ سر می
شود.۲ به نظر می رسد مورخان بعدی رقم ۷۲ برای شهدای
کربلا را از روایت ۶۶ ابومخنف گرفته اند. یعنی آنان تعداد
سپاه امام را ملاک رقم شهدای کربلا دانسته اند که البته درست
نیست. زیرا از میان این ۷۲ نفر سپاهی چند نفر جان به در
بردند. مثل ضحاک بن عبدالله مشرقی۳ که در پایان جنگ با
رخصت امام حسین از کربلا گریخت. یا عقبه بن سمعان غلام
رباب دختر امروالقیس کلبی همسر امام حسین ۴ که پس از
شهادت امام از صحنه درگیری فرار کرد و توسط سپاه دشمن
اسیر شد. یا مرقع بن ثمامه اسدی۵ که از یاران امام بود و در
پایان جنگ برخی از اقوامش که در سپاه دشمن بودند، برایش
امان نامه گرفتند و عبیدالله هم او را به زاره۶ تبعید کرد یا
غلام عبدالرحمن بن عبد ربه انصاری که در کربلا حضور
داشت و راوی بعضی از روایات ابومخنف است.در مقابل ابومخنف اسامی افرادی را نقل می کند که در زمره جنگجویان سپاه امام حسین نبوده، ولی در جنگ شهید شده اند. مثل زن کلبی۷، علی اصغر۸، نوجوانی از خاندان حسین۹ و… بنابراین باید پذیرفت که به احتمال قوی عدد شهدا همان ۷۰ نفر بوده است. ابومخنف در کتابش وقتی تعداد شهدا و قاتلان آنها را به اسم نام می برد، تعداد آنها حدود ۵۳ نفر شهید می شود. اسامی این شهدا بر اساس حروف الفبایی و به همراه نام قاتلان ایشان و ذکر رقم روایت ابومخنف و صفحه آن به قرار جدول ضمیمه است. ابومخنف در جابه جای مقتل الحسین افرادی را برمی شمرد که در طول مسیر امام از مکه تا کوفه به وی پیوسته اند؛ اما در مقتل الحسین چگونگی شهادت ایشان بیان نشده است. در جدول پیوست جلوی نام ایشان علامت « گذاشته شده است. باید یادآور شد که اسم مقاله «اسامی شهدای قیام امام حسین(ع)» نامیده شده تا فراگیر باشد. زیرا می دانیم در کوفه هم افرادی نظیر مسلم بن عقیل، هانی بن عروه، عبدالله بن بقطر، قیس بن مسهر، عبدالاعلی کلبی و عماره بن صلخب بودند که قبل از واقعه کربلا شهید شدند و نیز عبدالله بن عفیف ازدی غامدی۱۰ که بعد از واقعه کربلا و در هنگام حضور اسرا در کوفه و پس از اعتراض به سخنان ناروای عبیدالله بن زیاد دستگیر و به شهادت رسید. تعداد ایشان جمعاً هفت نفر می شود. برخی با اتکا بر فهرست اسامی یاران مسلم در کوفه آنها را در جمع شهدا جا داده اند؛ در حالی که تفاوت زیادی میان کسانی وجود دارد که در کوفه به مسلم پیوستند و سپس او را تنها گذاشتند با کسانی که در طول مسیر مکه تا کوفه به امام پیوستند و مرگ هم میان آنها و امام حسین فاصله نینداخت.
متاسفانه در کتب مقاتل بعدی اسامی شهدای قیام امام حسین به درستی ضبط نشده و گاهی اسامی دیگری از سپاه عمر بن سعد در فهرست اسامی شهدا نقل شده است که نقد و بررسی آنها در این مقال نمی گنجد. اسامی شهدای کربلا که در ذیل می آید با استفاده از کتاب قیام جاوید، گردانیده مقتل الحسین ابومخٍنîف فراهم شده است.
منبع :
قیام جاوید، گردانیده مقتل الحسین ابی مخنف، ترجمه و تصحیح حجت الله جودکی، موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، ۱۳۷۷، ص ۷۸
همان منبع، ص ۱۳۰
همان منبع، ص ۲۲
همان منبع، ص ۲۱
همان منبع، ص ۲۲
نام های شهدای کربلا :
در کتب مقتل وکتابهایی که تاریخ سیدالشهدااباعبدالله الحسین(ع)و یاران با وفایش رانگاشتهاند تعدادشهدای کربلا اکثرش بیش از هفتاد و دو نفرنوشتهاند. لذا برای آشنایی شما با اسامی این شهدا مشهورترین قول را انتخاب وبرایتان ذکر مینماییم.
- حضرت اباعبدالله الحسین(ع);
- علی بن الحسین،علی اکبر(ع);
- عبدالله رضیع،علی اصغر(ع);
-عباس بن علی،ابوالفضل(ع);
- عبدالله بن علی(ع);
- عثمان بن علی(ع);
- محمد بن علی(ع);
- مجمع بن عبدالله
- جعفر بن علی(ع) ;
- بریر بن خضیر;
- ابوبکر بن علی ;
- عمرو بن قرظ بن کعب انصاری ;
- محمد بن علی ;
- ابوالحتوف بن الحارث;
- عباس الاصغر;
- نافع بن هلال;
- محمد بن عباس بن علی;
- ابوالشعثا کندی;
- قاسم بن الحسن(ع);
- مسلم بن عوسجه
- ابوبکر بن الحسن(ع);
- حر بن یزید ریاحی ;
- عبدالله بن الحسن(ع);
- حبیب بن مظاهر;
- حسن بن الحسن;
- سعد بن حارث ;
- عون بن عبدالله بن جعفر;
- سعید بن عبدالله حنفی ;
- محمد بن عبدالله بن جعفر;
- ابو ثمامه صیداوی;
- عبیدالله بن عبدالله بن جعفر;
- سلمان مضارب;
- قاسم بن محمد بن جعفر بن ابی طالب;
- زهیر بن قین بجلی;
- عبدالله بن مسلم بن عقیل;
- حجاج بن مسروق الجعفی ;
- محمد بن مسلم بن عقیل;
- یزید بن مغفل جعفی;
- جعفر بن عقیل;
– حنظل شباحی بن اسعد
- عبدالرحمن بن عقیل;
- عباس بن ابی شبیب ;
- محمد بن ابی سعید بن عقیل;
- شوذب بن عبدالله
- عبدالله بن عمیر;
- جون بن ابی مالک;
- سیف بن الحارث;
– عبدالرحمن الارحبی;
- مالک بن عبدالله;
- غلام ترکی ;
- عمر بن خالدالصیدوای;
- انس بن حارث ;
- سعد مولای عمرو;
- عبدالله بن عرو;
- جابر بن الحارث;
- عبدالرحمن بن عروه;
- عمرو بن جناده;
- وهب بن حباب کلبی;
- واضح الترکی;
- حبش بن قیس بن سلمه ;
- رافع بن عبدالله;
- زیاد بن عریب;
- یزید بن تبیط;
- عقب بن صلت;
- بکر بن حی;
- قعنب بن عمر;
- ضرغام بن مالک;
- انیس بن معقل;
- مجمع بن زیاد;
- قر بن ابی قر;
- عباس بن مهاجر;
- عبدالرحمن بن
عبدالله الیزنی ;
- یحیی المازنی;
- منجح ;
- سوید بن عمرو.
همچنین مورخین نوشتهاند که در حمله اول تعدادی از یاران ابی عبدالله الحسین بشهادت رسیده. ((ابن شهر آشوب)) شهدای حمله اول را چهل نفردانسته ولی نام ۲۸ نفرآنها را در کتابش ذکرنموده ولیکن مرحوم سماوی در کتاب(ابصار العین)) نام چهل نفر را به قرار ذیل ذکر نموده است:
- ادهم بن امیه;
- عامر بن مسلم;
- امی بن سعید;
- عبدالله بن بشیر;
- بشر بن عمر;
- عبدالله بن یزید;
- جابر بن حجاج;
- عبیدالله بن یزید;
- حباب بن عامر;
- عبدالرحمن بن عبدالرب ;
- جبل بن علی;
- عبدالرب بن مسعود;
- جناد بن کعب;
- عمر بن ضبیع ;
- جندب بن حجیر کندی;
- عمار بن حسان;
- جوین بن مالک;
- عمار بن سلامه;
- حارث بن امری القیس ;
- قاسم بن حبیب الازدی ;
- حارث بن بنهان;
- قاسط بن زهیر ;
- حجاج بن بدر;
- کردوس بن زهیر;
- حلاس بن عمرو;
- کنان بن عتیق;
- زاهر بن عمرو;
- مسلم بن کثیر;
- زهیر بن سلیم;
- مسعود بن حجاج;
- سالم(غلام عامربن مسلم);
- مقسط بن زهیر;
- سالم بن عمرو;
- نصر بن ابی نیزر;
- سوار بن ابی حمیر;
- نعمان بن عمروالراسبی;
- شبیب بن عبدالله;
- نعیم بن عجلان;
- عائذ بن مجمع;
- زهیر بن بشرالخثعمی.
تعداد شهدای کربلا به روایتی دیگر:
فرزندان امیرالمؤمنین (علیه السلام):
۱ـ ابو بکر بن علی (که شهادت وی با شک و تردید ذکر شده است)
۲ـ عمر بن علی
۳ـ محمد الاصغر بن علی
۴ـ عبد الله بن علی
۵ـ عباس بن علی
۶ـ محمد بن العباس بن علی
۷ـ عبد الله بن العباس بن علی
۸ـ عبد الله الاصغر
۹ـ جعفر بن علی
۱۰ـ عثمان بن علی
(فرزندان امام حسن):
۱۱ـ قاسم بن حسن
۱۲ـ ابو بکر بن حسن
۱۳ـ عبد الله بن حسن
۱۴ـ بشر بن حسن
(فرزندان امام حسین):
۱۵ـ علی بن الحسین الاکبر
۱۶ـ عبد الله الرضیع
۱۷ـ ابراهیم بن الحسین (این نام را ابن شهر آشوب در کتاب خود آورده و تعداد دیگری نیز بدان اضافه کرده است) .
(فرزندان عبد الله بن جعفر):
۱۸ـ محمد بن عبد الله بن جعفر
۱۹ـ عون بن عبد الله بن جعفر
۲۰ـ عبید الله بن عبد الله بن جعفر
(فرزندان عقیل بن ابی طالب):
۲۱ـ مسلم بن عقیل
۲۲ـ جعفر بن عقیل
۲۳ـ جعفر بن محمد بن عقیل (نام وی را نیز ابن شهر آشوب ذکر کرده است) .
۲۴ـ عبد الرحمن بن عقیل
۲۵ـ عبد الله الاکبر بن عقیل
۲۶ـ عبد الله بن مسلم بن عقیل
۲۷ـ عون بن مسلم بن عقیل
۲۸ـ محمد بن مسلم بن عقیل
۲۹ـ محمد بن ابی سعید بن عقیل
۳۰ـ احمد بن محمد الهاشمی (هر چند که در میان کتب تاریخی نامی از این شخص برده نشده و نه جزء فرزندان عباس و نه غیر او ذکری به میان نیامده اما وی را نیز ابن شهر آشوب آورده است).
یاران امام از غیر بنی هاشم که در واقعه کربلا به شهادت رسیدهاند به ترتیب حروف الفبا:
۱ـ ابراهیم بن الحصین الاسدی
۲ـ ابو الحتوف بن الحارث الانصاری
۳ـ ابو عامر النهشلی
۴ـ ادهم بن امیه العبدی
۵ـ اسلم الترکی (آزاد شده حسین ع)
۶ـ امیة بن سعد الطایی
۷ـ أنس بن الحارث الکاهلی
۸ـ أنیس بن معقل الاصبحی
۹ـ بریر بن خضیر الهمدانی
۱۰ـ بشر بن عبد الله الحضرمی
۱۱ـ بکر بن حی التیمی
۱۲ـ جابر بن الحجاج التیمی
۱۳ـ جبلة بن علی الشیبانی
۱۴ـ جنادة بن الحارث السلمانی
۱۵ـ جنادة بن کعب الانصاری
۱۶ـ جندب بن حجیر الخولانی
۱۷ـ جون (آزاد شده ابی ذر)
۱۸ـ جوین بن مالک التمیمی
۱۹ـ الحارث بن امرئ القیس الکندی
۲۰ـ الحارث بن نبهان (آزاد شده حمزه)
۲۱ـ الحباب بن الحارث
۲۲ـ الحباب بن عامر الشعبی
۲۳ـ حبشی بن قاسم النهمی
۲۴ـ حبیب بن مظهر الاسدی
۲۵ـ الحجاج بن بدر السعدی
۲۶ـ الحجاج بن مسروق الجعفی
۲۷ـ الحر بن یزید الریاحی
۲۸ـ الحلاس بن عمرو الراسبی
۲۹ـ حنظلة بن اسعد اشبامی
۳۰ـ حنظلة بن عمرو الشیبانی
۳۱ـ رافع (آزاد شده مسلم الازدی)
۳۲ـ زاهر بن عمرو الکندی (آزاد شده عمرو بن حمق)
۳۳ـ زهیر بن لبشر الخثعمی
۳۴ـ زهیر بن سلیم الازدی
۳۵ـ زهیر بن القین البجلی
۳۶ـ زیاد بن عریب الصائدی
۳۷ـ سالم (آزاد شده بنی المدینه الکلبی)
۳۸ـ سالم (آزاد شده عامر عبدی)
۳۹ـ سعد بن الحارث الانصاری
۴۰ـ سعد (آزاد شده علی بن ابی طالب ع)
۴۱ـ سعد (آزاد شده عمرو بن خالد صیداوی)
۴۲ـ سعید بن عبد الله الحنفی
۴۳ـ سلمان بن مضارب البجلی
۴۴ـ سلیمان (آزاد شده حسین ع)
۴۵ـ سوار بن منعم النهمی
۴۶ـ سوید بن عمرو بن ابی المطاع
۴۷ـ سیف بن الحارث بن سریع الجابری
۴۸ـ سیف بن مالک العبدی
۴۹ـ شبیب (آزاد شده حارث جابری)
۵۰ـ شوذب (آزاد شده بنی شاکر)
۵۱ـ الضرغامة بن مالک
۵۲ـ عائذ بن مجمع العائذی
۵۳ـ عالبس بن ابی شبیب الشاکری
۵۴ـ عامر بن حسان بن شریح بن سعد بن حارثه بن لام بن عمرو بن طریف بن عمرو بن بشامة بن ذهل بن جدعان بن سعد بن قطرة بن طی
۵۵ـ عامر بن مسلم العبدی
۵۶ـ عباد بن المهاجر الجهنی
۵۷ـ عبد الأعلی بن یزید الکلبی
۵۸ـ عبد الرحمن الارحبی
۵۹ـ عبد الرحمن بن عبد ربه الانصاری
۶۰ـ عبد الرحمن بن عروة الغفاری
۶۱ـ عبد الرحمن بن مسعود التیمی
۶۲ـ عبد الله بن ابی بکر (چنان که جاحظ در کتاب الحیوان آورده وی از کسانی است که در واقعه کربلا به شهادت رسیده است)
۶۳ـ عهد الله بن بشر الخثعمی
۶۴ـ عبد الله بن عروة الغفاری
۶۵ـ عبد الله بن عمیر بن جناب الکلبی
۶۶ـ عبد الله بن یزید العبدی
۶۷ـ عبید الله بن یزید العبدی
۶۸ـ عقبة بن سمعان
۶۹ـ عقبة بن الصلت الجهنی
۷۰ـ عمارة بن صلخب الازدی
۷۱ـ عمران بن کعب بن حارثة الاشجعی
۷۲ـ عمار بن حسان الطائی
۷۳ـ عمار بن سلامة الدالانی
۷۴ـ عمرو بن عبد الله الجندعی
۷۵ـ عمرو بن خالد الازدی
۷۶ـ عمرو بن خالد الصیداوی
۷۷ـ عمرو بن قرظة الانصاری
۷۸ـ عمرو بن مطاع الجعفی
۷۹ـ عمرو بن جنادة الانصاری
۸۰ـ عمرو بن ضبیعة الضبعی
۸۱ـ عمرو بن کعب ابو ثمامة الصائدی
۸۲ـ قارب (آزاد شده حسین ع)
۸۳ـ قاسط بن زهیر التغلبی
۸۴ـ القاسم بن حبیب الازدی
۸۵ـ کردوس التغلبی
۸۶ـ کنانة بن عتیق التغلبی
۸۷ـ مالک بن ذودان
۸۸ـ مالک بن عبد الله بن سریع الجابری
۸۹ـ مجمع الجهنی
۹۰ـ مجمع بن عبید الله العائذی
۹۱ـ محمد بن بشیر الحضرمی
۹۲ـ مسعود بن الحجاج التیمی
۹۳ـ مسلم بن عوسجه الاسدی
۹۴ـ مسلم بن کثیر الازدی
۹۵ـ مقسط بن زهیر التغلبی
۹۶ـ منجح (آزاد شده امام حسن ع)
۹۷ـ الموقع بن ثمامة الاسدی
۹۸ـ نافع بن هلال الجملی
۹۹ـ نصر (آزاد شده علی ع)
۱۰۰ـ النعمان بن عمرو الراسبی
۱۰۱ـ نعیم بن عجلان الانصاری
۱۰۲ـ واضح الرومی (آزاد شده حارث سلمانی)
۱۰۳ـ وهب بن حباب الکلبی
۱۰۴ـ یزید بن ثبیط العبدی
۱۰۵ـ یزید بن زیاد بن مهاصر الکندی
۱۰۶ـ یزید بن مغفل الجعفی
چنانچه سی تن از بنی هاشم را به این تعداد که ذکر شد اضافه کنیم.تعداد شهدای کربلا به ۱۳۶ نفر می‌رسد و چون قیس بن مسهر صیداوی و عبد الله بن بقطر و هانی بن عروة را نیز جزء آنها قرار دهیم تعداد آنها به ۱۳۹ نفر خواهد رسید.
با توجه به روایات مختلف، ظاهراً تعداد شهدای کربلا بیش‌از هفتاد و دو نفر است پس چرا همواره از عدد هفتاد و دو نفر به عنوان تعداد شهدای کربلا نام می‌برند؟
روایات مشهوری است، که اسلام را (دین‌الهی) ۱۰۰۰ نفر حفظ کردند. که ۳۱۳ نفر یاران پیامبر در جنگ بدر بودند و ۳۱۳ نفر صحابه امام زمان(عج) و ۳۱۳ نفر یاران طالوت بودند، و بقیه یاران حضرت اباعبدالله(ع) بودند، مانده اعداد از ۱۰۰۰ نفر را گفته‌اند صحابه خالص اباعبدالله(ع) به‌جز بنی‌هاشم بوده‌اند. نکته قابل‌توجه این است که اگر با ۱۸ نفر بنی هاشم جمع شوند با یاران امام‌مساوی می‌شود.
در زیارت ناحیه ۱۰ نفر بیش‌تر از عدد مشهور ۷۲ نفر است. در زیارت رجبیه جز
۸۲ نفر کسانی دیگری نیز هستند. در نتیجه تعداد یاران قطعاً بیش‌از ۷۲ نفر خواهد
بود. امام سجاد(ع) یاران اباعبدالله را در روز عاشورا ۱۴۵ نفر معرفی کرده است،
که تعدادی از آنها زنده می‌‌مانند، احتمالاً عدد ۷۲ صحابه حضرت اباعبدالله به‌جز
بنی‌هاشم باشند ، جز کسانی که بعد از کربلا یا پیش‌از کربلا به شهادت رسیدند مانند
هانی، مسلم و… بعد‌از حضرت‌اباعبدالله (ع)کسانی در سپاه خودش به شهادت رسیدند. یکی از آنها کسی است که زخمی می‌شود به اسم روید بن ابی المتاع است، افتاده زمین و بیهوش شده، خنجری در می‌آورد می‌جنگد و به شهادت می‌رسد.
دیگر حفخاذ بن محند راصبی است که از بصره حرکت کرده برای یاری امام، وقتی
می‌رسد که کربلا تمام شده است، و می‌شنود که حسین (ع) را
کشتند، شمشیر می‌کشد و پس‌از کشتن چند نفر از سپاه
کفر به شهادت می‌رسد.
کسانی هم داریم که یکسال پس‌از کربلا به علت زخم‌های
وارده شهید می‌شوند.
در هر صورت عدد دقیق و محکمی در این باب موجود نیست.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر