سردرود زیبای ۳هزار ساله
- موقعيت جغرافيايي
- شهر سردرود از نقطه نظر موقعيّت جغرافيائي در استان آذربایجان شرقی و جنوب غربي تبريز ، در دامنه های جنوب شرقی رشته کوه «سهند» واقع شده و جزو شهرهاي شهرستان تبريز محسوب مي‌گردد.
ارتفارغ آن از سطح دريا حدود 1376 متر با آب و هواي كوهستاني است.
اين شهر در درّه‌اي شبيه جلگه آبرفتي قرار گرفته و به وسيلة دو رشته راه ارتباطي
(راه كمربندي و جادّة قديمي) به جاده و اتوبان اصلي تبريز ـ مراغه متّصل مي‌شود.
بر طبق آخرین سرشماری نفوس سال 1385 ، جمعیت سردرود 25000 نفر بوده
که از نظر رتبه بندی جمعیتی در بین شهرهای استان در مرتبه 11 قرار دارد.
- ساختارشهری
تاسیس شهرداری سردرود به سال 1336 بر می گردد. با آغاز تحولات جديد تقسيمات كشوري ،زمان استانداری « عباسعلی گلشائیان » از سوی دولت وقت و استانداری آذربایجان شرقی ، سردرود به شهر ارتقاء درجه یافته و دارای ساختار شهری شده است. ا
ین شهر در حال حاضر با دارا بودن غالب امکانات شهری ، درجه 6 شهرداری ها برخوردار بوده و نزدیک ترین نقطه شهری به مرکز استان محسوب گردیده جزو شهرهای شهرستان تبریز و بخشداری مرکزی آن به شمار می رود.
- قدمت و پیشینه
برطبق اسناد و شواهد موجود ، قدمت و پیشینه سردرود به هزاره اول قبل از میلاد می رسد. وجود اشیاء و آثار به جا مانده از دوره های گذشته نشانگر حداقل قدمت و پیشینه سه هزار ساله آن است.
این منطقه در ادوار مختلف ، شاهد حوادث تلخ طبیعی و نیز اجتماعی بوده و در این راه متحمل لطمات خسارات بسیاری شده است.
- وجه تسميه
به باور و عقیده مورخان ، نام اين شهر برگرفته از نام باني آن يعني ساردور يا
سَردور دوّم از پادشاهان اورارتو ( هزاره اول قبل از میلاد ) بوده كه به مرور زمان تغييرات آوائي پيدا كرده به شكل كنوني «سَردَري» یا « سردرود » درآمده است.
برخیها را نیز باور بر این است که نام این شهر تشکیل یافته از دو کلمه « سرد » و « ری » است که ری منشا گرفته از لغات مادها به معنی رودخانه و چشمه بوده و سردری در معنا و مفهوم همان سردرود است.
- آثار و ابنية تاريخي
-
- از جمله آثار و ابنية تاريخي اين شهر مي‌توان به طور اختصار به:
- قلعة سردرود مربوط به هزاره اول قبل از میلاد، متعلق به دوره پادشاهان اورارتو
- ( تحت عناوین : ساردور قالاسي ، قلعه سلاسل ، قلعه سلسائیل ، نارین قلعه ) با شماره 6171 ثبت در فهرست آثار ملي كشور ، مقبره و مزار محمد بن يحيي معروف به مقبره سلطان پير با شماره ثبت 17505 پير ( اوایل قرن هشتم ه.ق ، متوفي به سال 715 هجري قمري ) پل قديمي ( كوهنه كورپو / پیش از میلاد و قرون گذشته ) با شماره ثبت 17492 ، مقبره پيربابا به شماره ثبت 18914)، آسياب هاي آبي ، كاروانسراها ، گرمابه‌ها و محلّات قديمي اشاره كرد.
- مشاهير
-
- سردرود به عنوان يك شهر تاريخي و كهن ، خاستگاه بسياري از بزرگان علم ، ادب،
- هنر و مبارزه بوده است كه از آن ميان مي‌توان به: علامه میرزا علی علیاری
- (1327- 1236 ه.ق / فقیه ، مجتهد ، ادیب ) ، علامه شیخ حسن موالی
- ( 1340- 1264 ه. ش / عالم عارف ، مجتهد ، نویسنده ) ، حسین خان باغبان
- 1287 – 1250 ه. ش / پرچمدار مشروطه ) ،
- سوغاتیها وصنایع دستی
-
- غالب محصولات باغی و کشاورزی سردرود از نظر طعم و مرغوبیت از شهرت
- خاصی برخودار بوده ولی آلوچه سبز بادامی یا بورقانی( بورگی ) ، گلابی پاییزه ،
- هلوی سفید آن در هیچ کجا نظیر ندارد. گوشت قرمز این شهر نیز از معروفیت عام و خاصی برخودار است.
- از صنایع دستی گذشته سردرود می توان به چادر شب معروف به « آلاچرشاب »
- و چاقوی آن اشاره کرد. معروفترین سوغاتی و صنایع دستی فعلی سردرود –
- که از اعتبار جهانی برخودار است – تابلو فرش آن است.
- فرش سردرود
-
- سردرود را می توان مهمترین مرکز تولید تابلو فرش در آذربایجان و ایران و به تعبیری پایتخت تابلو فرش جهان نامید. وجود بیش از صدها هنرمند بزرگ ،همانگونه صدها کارگاه و دار قالی ، نشان از توانمندی هنرمندان این شهر در عرصه تولید تابلو فرش دارد. در سردرود علاوه بر بافت و توليد فرشهاي معمولي در ابعاد و اندازه هاي مختلف ، قاليهاي حجمي ،
- نيز بافته مي شود ، اما شهرت فرش این شهر بیشتر مرهون تابلو فرشهای بی نظیر هنری است که در دنیا ، بی همتا و کم نظیر است.
-
- باغ شهر سردرود
-
- شهر سه هزار ساله سردرود را باید شهر باغها، سرزمین چشمه ها، دیار زیبائیها با دره دشتها و کوچه باغهای بهشتی نامید. دیاری که زیبائیهای باغات و شهرت محصولات باغی آن زبانزد عام و خاص و دوستداران طبیعت بوده ، نام آن نشانه حیات و سر سبزی و یاد آور طبیعت بکر خدادادی است.
- سردرود را باید منطقه ییلاقی نزدیک تبریز و شهر باغات سبز نامید. بوی مست کننده گلهای درختان میوه در بهار و طعم و عطر محصولات بهشتی باغات آن در تابستان و پاییز، چنان دل انگیز و طراوت است که مستان را بی نیاز از مستی دو باره می کند.در آن باغها افزون بر 30 نوع انگور( قیزیل ، الحقی ، کشمش ، عسگری ، جیغجیغا ، شاهانی ، صاحبی ، فخری ، یاقوتی ،رازقی ، ریش بابا ، گزن دایی ، عنتاب ، دیزماری ، حسینی ، خلیلی ، گلین بارماغی ،ناردانه ، تبرزه ، لعل بی دانه ، سرخاپوست و... ) و دهها گونه سیب ( عاشقی ، چاغچاغی ، قیزیل ، ترش ، دولما ، جعفر بار ، مسکو ، بمبل ، عباسعلی ،قره یارپاق و ... ،15 نوع آلوچه ( بوره یی یا بادامی ، بهاری ، ساری قابوق ،خودرو، گیلاسی، قرمیزی آلچه، حاج حسینی ، عبدالعظیمی ، گوجه ، ترش ، پائیزی و... ) و ... بدست می آید. در این باغها، گوجه سبز بوره یی سردرود به تنهایی به تمام گوجه سبزهای جهان فخر می فروشد و هلوی سفید سردرود یکه تاز میدان است. در باغات این شهرهیچ محصولی خود را مغبون از دیگران حس نمی کند. در باغات و کوچه باغات سردرود ، همه چیز بهشتی و همه جا جنت گونه بوده و این شهر طعنه به گلزار بهشت می زند و بر خود مي بالد.
- پارک مره خونی سردرود
-
- پارک « مره خونی» سردرود از جمله پاركها و جاذبه هاي طبيعي ديدني در استان به شمار مي رود. اين پارك درسالهای نه چندان دور يكي از دههاچشمه و استخری سردرود به شمار مي رفت كه امروزه با تبديل آن به پارك طبيعي از جمله مکانهای زیبا و دیدنی اين شهر به حساب مي آيد. وجود چشم اندازهای بکر طبیعی واقدامات عمرانی صورت گرفته درسالهای اخیر از سوي شهرداري،به زیبائیهای خدا دادی آن دو چندان افزوده است. این پارک از نظر موقعیت جغرافیائی ، در قسمت جنوب شرقی سردرود و پایین دست قله های « گیرده بوتون » و « مصلی »قرار گرفته و چسبیده به قلعه تاریخی و سه هزار ساله سردرود « نارین قلعه » است.
-
- وجه تسمیه مره خونی
-
- در خصوص معنی و وجه تسمیه مره خونی ، آنچه مسلم است وجود تغییرات آوایی
- در نام آن است که در گذر زمان و به مرور صورت گرفته است. به احتمال زیاد
- نام اولیه و اصلی آن در گذشته های دور « مارخانی» و یا « ماره خانی »بوده است.
- صاحب کتاب « روضه اطهار» - ملا محمد حشری تبریزی – نیز در قرن یازدهم هجری از آن « ماره خونی » نام برده است.
- طابق آنچه در فرهنگ لغات از آن جمله فرهنگ « انندراج » و « برهان قاطع » آمده است « ماره» و« مار» مخفف کلمه مادر بوده و « خوانی » نیز در معنای چشمه و آب حوض و نیز چاه آمده است. مطابق این تعاریف ، ماره خوانی یا مار خوانی به معنای چشمه مادر و یا مادر چشمه ها می باشد که منشا گرفته از « آنا هیتا» - خدای آب - و مکتب میترا ایسم و آیین مهر پرستی و مهر دینی است، و همانگونه که گفته شد به مرور زمان تغییرات آوایی روی آن صورت گرفته و امروزه به شکل « مره خونی » مورد استعمال قرار می گیرد.
- شاید از علل جایگاه این قنات و استخر به عنوان چشمه مادر ، به سبب بزرگی و
- میزان آب دهی آن در قیاس با چشمه های اطراف ( کند چشمه سی وبالا گول) بوده باشد.
- علل دیگر وجود « نارین قلعه » به عنوان قلعه حفاظتی تارماکیس – تبریزکنونی –
- در جوار آن باشد که به آن اهمیت بیشتری بخشیده و آن را حیاتی تر از بقیه قناتها کرده بوده است. با این احتمال اطلاق چشمه مادر به این قنات ، چندان هم دور از ذهن به نظر نمی رسد.
- چشمه ها و قنوات
-
- بطوریکه امروزه نزدیک به 20 شعیر از این چشمه ها فعال بوده و در امر کشاورزی
- و باغداریورد استفاده قرار می گیرد. از جمله چشمه های مهم و فعال سردرود می توان به قنوات: آخی، آلان دز، باباخسرو، بالاگر، حاج شیخ، سوگودلر، سیدلر، صیام باغی،
- قوروق، ارض آوا (عزیزآباد)، ماسیل بی ( منصوربیگ)، یاقوتلار، ذرنه خوني (ذرینه خونی) و ... اشاره کرد:
-
- سردرود شهر سروقامتان تاريخ
-
- شهر سه هزار ساله سردرود همواره و در طول تاريخ، زادگاه و خاستگاه
- انديشمندان نام آور و مردان بزرگ بوده است. وجود علماي اعظام و شخصيت هاي
- ادبي هنري و مجاهدين بزرگ، نام اين شهر را در صفحات قطور تاريخ ماندگار كرده است.
- اين شهر ، ضمن ميزباني از 5 شهيد گمنام، 2 شهيد گرانقدر در 17 ديماه سال 1356
- در جريان راهپيماييها و پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و 58 كبوتر خونين بال
- در طي هشت سال دفاع مقدس و دهها جانباز دلاور و آزاده سرافراز را تقديم ارمانهاي اسلام و انقلاب نمايد.
- منابع و ماخذ:
- از مجموعه آثار استاد مقصود سامع سردرودي
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر